Kohëve të fundit ballafaqohemi me fenomenet kriminale të paramenduara dhe të qëllimshme, që ishin parapa me kohë që mund të na ndodhnin.
Pasiqë propaganda fetare dhe propaganda radikale, ekstremiste e terroriste islamike ishte orientuar në dy drejtime:
- në propagandën radikale, ekstremiste e terroriste islamike pas 2001-shit, e sidomos atë në formë perfide pas 2016-ës, apo edhe në formë të propagandës fetare islame, me qëllim të provokimit dhe nxitjes së akteve terroriste islamike konkrete, sidomos ndaj “armiqëve” të Islamit- që shkaktoi kryerjen e disa Akteve terroriste islamike në termin klasik.
- në propagandën fetare islame e deri propagandën radikale, ekstremiste e terroriste islamike, me qëllim të nxitjes së reagimit a veprimit të besimtarëve, që të reagojnë a veprojnë në ruajtjen e nderit a moralit dhe në parandalimin a ndalimin e një dukurie sipas tyre “jomorale”–që ka të bëjë me formën e re të Akteve terroriste islamike kundër Familjes Shqiptare, e që janë shkaktuar në numër shumë më të madh.
Kryerja e formave më të rënda të krimeve të nderit, siç është “vrasja e nderit” në kohët e fundit, ka terrorizuar publikun e gjerë në Kosovë dhe mund të shihen si “akte terroriste islamike kundër familjes. E që Republika e Kosovës, nuk ballafaqohet vetëm me fenomenin kriminal të “vrasjeve të grave” e që për fat të keq, as emërtim të duhur nuk i bënë, pasiqë në gjithë botën, vrasjet e femrave të familjes, për shkak të nderit emërtohen si “vrasje nderi”, derisa format tjera të krimeve të nderit, në vendin tonë, as nuk emërtohen e as nuk trajtohen si të tilla, por siç ndodhi kohët e fundit, me ndalimin e testimit të virgjërisë si vepër penale me ndryshimet e Kodit Penal të Kosovës. Kurse format e krimeve të nderit si: leçitja-largimi dhe emigrimi; izolimi-kufizimi-kontrollimi-shoqërimi; kërcënimi; tortura; sulmi, rrahja dhe dhuna në familje; martesa e detyruar, e rregulluar a shitja; testimi i virgjërisë, shtatzënisë a ADN-së së foshnjes; rivirgjërimi dhe abortimi; rrëmbimi; gjymtimi; përdhunimi, përdhunimi hakmarëës a grupor; vetëvrasja e detyruar; vrasje dhe tentim-vrasje nderi dhe hakmarrja e gjakmarrja, të gjitha këto të kryera në emër të nderit, do duhej inkriminohen si vepër e veçantë penale, apo si formë e cilësuar( e rëndë) e çdo vepre penale.
Propaganda fetare është e lejuar dhe nuk ndalohet në vendet demokratike, derisa në vendet e caktuara arabe ndalohet çdo propagandë tjetër fetare jashtë fesë islame. Mirëpo propaganda fetare islame, do duhej përshtatur vendit tonë, e jo të jenë kopje e asaj të vendeve arabe, pasiqë as Turqia, Egjipti etj, nuk tolerojnë propagandën fetare islame, të tipit të Arabisë Saudite etj. Propaganda radikale, ekstremiste e terroriste islamike, që ka të bëjë me propagandimin e temave të caktuara fetare, të cilat bëhen me qëllimin e nxitjes së reagimit a veprimit të besimtarëve, që të reagojnë a veprojnë në ruajtjen e nderit a moralit dhe në parandalimin a ndalimin e një dukurie sipas tyre “jomorale” sidomos duke nxitur familjarët kundër familjarëve femra. Propaganda fetare islamike dhe propaganda radikale, ekstremiste e terroriste islamike, janë aq të shumta në predikimet, duke përdorë metaforat, frazat, shembëllimet e shembëlltyrat, tregimet ilustrative dhe hadithet, praktika të dijetarëve dhe pushtetarëve islamik dhe referenca kuranore, duke filluar nga dallimi gjinor, diskriminimi gjinor, nënshtrimi gjinor i femrave ndaj meshkujve, të gjitha këto në çdo raport familjar, bashkëshortor, shoqëror dhe eskatologjik etj.
Patriarkalizmi:Prej nga mund të kuptohet qartë lidhja shkakore, mes predikimeve islamike me patriarkalizmin e në veçanti patriarkalizmin islamik. Në Lindjen e Mesme, patriarkalizmi u kriju rreth viteve 3100 para Krishtit( dmth edhe përpara pushtimeve të Aleksandrit të Madh), duke kufizu gratë në fuqinë riprodhuese dhe i përjashtuan nga “procesi i përfaqësimit dhe krijimit të historisë”[1] e prej nga kjo ideologji patriarkaliste u fut edhe në ideologjitë fetare antike, qoftë politeiste të asaj kohe, por edhe në fetë monoteiste që ishte judaizmi, që “Zoti përjashtoi gratë nga besëlidhja me njerëzit”.[2] Supremacia mashkullore dhe pushteti në kontrollin seksual të femrave, kontrollin e sjelljeve të femrave dhe kontrollin e fuqisë riprodhuese të femrave, falë ideologjisë patriarkaliste, e cila më pas u përligj edhe me ligje hyjnore dhe se segregacioni gjinor, diskriminimi gjinor, dhunë gjinore dhe krimet e nderit, u bënë të pranueshme, të arsyetueshme për shoqëri, kultura, tradita, zakone dhe praktika fetare. Filluar me Kodin e Hamurabit, në të cilin thuhej që e kishin caktuar fuqitë hyjnore të Babilonisë ashtu edhe sanksionet që parashiheshin në të, thuhet që ishin vënë nga hyjnitë,[3] e që në të rregulloheshin edhe çështjet martesore, përfshirë edhe aspektin e sjelljeve seksuale të përshtatshme të nuses,[4] pastaj çështja e sjelljeve seksuale, nderit dhe derdhjes së gjakut-vrasja për nderë.[5]
Krimet e nderit: Sipas studimeve të fundit, theksohet që dhuna e bazuar në nder nuk është e lidhur vetëm me një religjion ose një praktikë religjioze, por që është regjistruar si në: judaizëm, hinduizëm, krishterizëm, islamizëm dhe sikhizëm, etj.[6] Prandaj krimet e nderit në Lindje, vijnë nga praktikat dhe besimet kulturore/fetare,[7] e që asesi s’mund dhe s’duhet të trajtohen vetëm siç shpesh shihet që bëhet qëllimisht, që krimet e tilla etiketohen vetëm si fisnore, a edhe kulturore, por shprehimisht eksludohen dhe ndahen nga çdo lidhje me praktikat dhe besimet fetare. E kjo vërehet që qëllimisht bëhet edhe në Trojet tona, që zakonisht ç’kapen nga roli dhe ndikimi i fesë islame në to, duke bërë njejtë si liderët fetar islam që e dënoncojnë forcërisht çdo mundësi lidhjeje mes krimeve të nderit dhe feve,[8] e veçmas fesë islame.
Mirëpo kohët e fundit duke qenë se krimet e nderit, janë bërë shqetësim, sipas vlerësimit të OKB-së në vitin 2008, thuhet se për çdo vit në botë, vriten 5000 gra në emër të “nderit”,[9] shumica e të cilave në Azinë jugore dhe Lindjen e Mesme me Afrikë veriore, edhe pse numri real i vrasjeve në emër të ndërit nuk dihet,[10] derisa besohet që numri i rasteve të paraportuara është shumë i lartë,[11] kurse vetëm 5% raportohen,[12] ndërsa edhe më i lartë numri i rasteve të padënuara.[13] Kurse në një ditë raportohen në total 47 raste vrasjesh të grave në botë-sipas gjetjeve të gazetarëve të BBC-së,[14] derisa mesatarisht ndodhin 137 vrasje të grave nga partneri a familjarët e saj për çdo ditë.[15] Grupet e avokimit të grave, theksojnë që shifra çdo vjeçare e viktimave të krimeve të nderit, është afër 20.000,[16] dhe se një numër i madh nuk raportohen dhe poashtu edhe fshehen.[17]
Më shumë se 90 % të rasteve të krimeve në bazë të nderit, janë raportuar në vendet muslimane ose në mesin e komuniteteve muslimane që jetojnë në shtetet joislame.[18] Madje 91% të rasteve në nivel global, janë musliman,[19] që kanë kryer krimet e nderit, në Amerikën veriore janë 84% të rasteve, përqindja tjetër janë sikh dhe disa hindus. Sipas një studimi të bërë nga psikologu Phyllis Chesler, të studiuara 67 vrasjet e nderit që kanë ndodhur mes viteve 1989-2009, prej tyre 96% të vrasësve të nderit në Europë janë musliman dhe 68% e viktimave janë torturuar para se të vdesin.[20] Prandaj krimet e nderit që shumica e rasteve të raportuara tashmë në Europë, kanë ndodhur mes komunitetit musliman ose emigrantëve musliman,[21] e që lidhen kryesisht me kulturën arabe.[22] Prandaj këto dekadat e fundit, shpesh kur flitet për vrasjet e nderit, zakonisht asocohet me kontinentin e Azisë, më specifikisht me Azinë jugore dhe me Lindjen e Mesme, edhe pse ndodhin raste në mbarë botën,[23] por veçmas në komunitetet e emigrantëve me origjinë nga këto regjione a vendet arabe dhe me muslimanët.[24] Derisa ekspertët theksojnë që dukuria e vrasjeve të nderit, në Indinë veriore nuk është aq e theksuar dhe e zakonshme sesa është në Pakistan dhe në Afganistan.[25]
Trajtimi meritor i Krimeve të Nderit-“terrorizmit islamik kundër familjes”: Republika e Kosovës, duhet ta trajtoj në shumë dimensione dukurinë e “terrorizmit islamik kundër familjes.” Për këtë nevoitet trajtimi: masat ligjore; masat politike-ekonomike, masat fetare(Bashkësitë fetare, duhet të mbikëqyrin klerikët e tyre, përpara se klerikët e tillë të ndiqen penalisht, si dhe predikimet e tyre duhet të jenë në pajtim me ligjet në fuqi në Republikë të Kosovës( p.sh: dallimi gjinor i femrave dhe meshkujve nuk është në pajtim me ligjet në fuqi. Predikimet që gratë e kanë vendin në kuzhinë e burrat në oda. Nënshtrimi i femrës ndaj mashkullit etj janë të gjitha kundër ligjeve në fuqi në Republikë të Kosovës), masat panale etj.
Trajtimi meritor i Krimeve të Nderit-“akteve terroriste islamike kundër familjes” për rastet konkrete: Sikur të kishte Avokat të Popullit “të vërtetë” në Republikë të Kosovës, do kishte ngre zërin për mbrojtjen e të drejtave, lirive dhe interesave të të gjithë personave në Repulikën e Kosovës dhe jashtë saj nga veprimet a mosveprimet e paligjshme të autoriteteve publike,[26] pastaj sipas paragrafit 4 dhe 5 të Ligjit Nr. 05/L-019, do fillonte procedurë me iniciativën e vetë apo të ndonjë personi në emër të të dëmtuarit,[27] veçmas ky(Avokati i Popullit) ka kompetencë për të kryer edhe punë të përcaktuara edhe më Ligjin për mbrojtjen nga diskriminimi, Ligjin për barazi gjinore.[28] E që të gjitha thirrjet për dallim-diskriminim gjinor dhe pabarazi gjinore të bëra nga klerikët islam, kanë qenë publike.
Familjarët e viktimave të “krimeve të nderit”-“akteve terroriste islamike kundër familjes” angazhoni avokat që do e mbronte meritorisht rastin tuaj( jo avokat servil, haraçexhi dhe joprofesionist).
Avokati profesionist, do ju ofronte mbrojtje në:
- Procedurë penale: Të ndjeken penalisht dhe dënohen policët dhe prokurorët që i kanë regjistru rastet e krimeve të nderit dhe raportimet që nuk i kanë regjistru( sepse zakonisht në këto raste ndodhë që shpesh viktima riviktimizohen edhe më keq nga policia, prokuroria dhe gjykata, mes të tjerash as nuk i regjistrojnë rastet e kërcënimit, rrahjes etj), si dhe ndaj gjykatësit që ka shqiptu urdhër gjyqësor a vendim gjyqësor që ka leju qëndrimin në liri të kryesit.
Kjo është detyrë dhe kompetencë ligjore e prokurorit në shtetet ligjore dhe demokratike, por mos pritni që prokurorët “taleban” të Kosovës, të ju përfaqësojnë a që gjykata të emërojnë avokat ex officio( sa për sy e faqe), për t’iu përfaqësu. Prokurorët do përpiqen të hedhin fajin ekskluzivisht në kryesin e veprës penale, për të shfajësu policinë, prokurorinë dhe gjykatat e Kosovës.
- Procedurë civile: Pas perfundimit të përgjegjësisë penale, filloni procedurë civile për kompensim material. Mesatarisht shuma e kompensimit për një jetë të humbur kur përgjegjës është shteti, është rreth 5 milion euro, varësisht nga rrethanat.
- Procedim ndërkombëtar: Përmes procedimit të rastit të tillë në instanca të ndryshme ndërkombëtare, institucione dhe organizata të ndryshme ndërkombëtare, që mund të jenë të shumta në numër. Sidomos me qëllimin që Institucionet e tilla Ndërkombëtare, të ushtrojnë presion, ndaj Institucioneve gjegjëse të Republikës së Kosovës, që këto të fundit, t’i përmbushin detyrimet ndërkombëtare respektive, sidomos për sa i përket respektimit të ligjeve dhe zbatimit efikas të tyre.
Shkruar nga: Skender Jashari
